Nuôi Dúi

        1. GIỚI THIỆU

Dúi trưởng thành

    Con dúi có tên khoa học là Atherurus macrourus. Họ với nhím Hisricidae, bộ gặm nhấm Rodentia, nhóm thú. Dúi hay còn được gọi là chuột tre, chuột nứa. Có 2 loại dúi chủ yếu được phân biệt bởi kích cỡ và màu sắc. Chúng đều có thân hình ngắn, mắt nhỏ, tai nhỏ và đuôi ngắn. Chân ngắn và có móng vuốt. Răng rất khỏe, thích hợp cho việc đào hang và gặm thức ăn.  Dúi trưởng thành có chiều dài thân 25 - 35 cm. Chiều dài đuôi 10 - 12 cm, đuôi không có lông. Trọng lượng 0,7 - 2 kg/con. Tuổi thọ của dúi dao động 5 - 7 năm. Thời gian nuôi để dúi từ lúc sinh đến lúc đẻ con là khoảng 8 đến 9 tháng. Một năm dúi đẻ từ 2 - 4 lứa; mỗi lứa từ 2 - 5 con. Để phân biệt được dúi cái hay dúi đực phải nuôi thời gian 3 tháng trở lên dúi lúc đó khoảng trên 3 lạng. Phân biệt bằng cách xách đuôi dúi lên xem bộ phận sinh dục của chúng thời gian này đã rõ rệt.

    Dúi được xếp vào loại thức ăn đặc sản, thịt ngon, mát, giàu đạm. Dúi là vật nuôi mới, dễ nuôi, chi phí đầu tư thấp (chuồng trại, con giống, thức ăn), ít nhân công, vòng xoay vốn nhanh, ít rủi ro.

        2. CÁCH LÀM CHUỒNG TRẠI

    Xây chuồng cho dúi cũng không cần quá nhiều chi phí

a. Làm chuồng nuôi thương phẩm                                          

Dúi con tách mẹ 

 Làm chuồng nuôi thương phẩm, mỗi ô chuồng rộng khoảng 2 m², cao 70 cm trở lên hoặc rộng 3m², cao 1,2m (dúi leo trèo kém), bên trong tô xi măng hoặc ốp gạch men (gạch loại), nền bê tông hoặc lát gạch dốc 1 - 2%, dày 8 - 10cm để dúi không đào hang chui ra ngoài và thoát nước, bố trí 1 lỗ thoát nước nhỏ đường kính khoảng 1,5cm ở góc thấp nhất của ô chuồng. Trong tự nhiên, dúi hay ở hang nên ta cũng có thể làm hang nhân tạo cho dúi trong chuồng đặt khoảng 5 - 7 ống cống nhỏ, đường kính 20cm, dài 30 - 50cm. Với ô 3m² có thể nuôi 10 con (8 cái, 2 đực) có thể các ống cống nhỏ hoặc nhiều các gốc cây và để ở ngoài sân chơi để tiện vệ sinh, số lượng này phụ thuộc vào mật độ đàn nuôi thương phẩm chú ý mật độ càng nhiều thì cần nhiều các ống và các loại gốc cây để chúng chú ẩn, tránh nhau để không cắn nhau. Củng có thể xây mỗi ô chuồng nuôi 1 - 2 con chỉ cần khoảng 1m². Hệ thống cống rãnh thoát nước thiết kế ở phía sau, ngoài chuồng. Xung quanh rào bằng lưới ô vuông hoặc B40, cao 1,0 - 1,5 m, phía trước có cửa ra vào thuận lợi.

b. Làm chuồng nuôi sinh sản

Mỗi ô chuồng rộng khoảng 50 cm, dài 0,8 – 1 m xây tường cao 70 cm bên trong tô xi măng thật láng hoặc ốp gạch men (gạch loại), nền bê tông hoặc lát gạch. Đây là chuồng thiết kế cho nuôi sinh sản, mỗi ô chuồng dùng cho một con

         Chú ý: Có thể sử dụng chuồng nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản tuy nhiên người nuôi Dúi cần phải nhận biết được khi nào con Dúi cái mang thai và phải tách nó ra trước khi nó sinh sản, nếu không khi sinh sẽ bị con khác ăn con hoặc có thể nó cũng ăn con. Khi sử dụng chuồng nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản thì người nuôi phải chấp nhận hao hụt đàn bố mẹ do trong quá trình nuôi chúng sẽ cắn nhau có thể sẽ bị chết. Tốt nhất nên xây mỗi con dúi sinh sản một chuồng riêng.

Dúi nuôi tập trung

Dúi thích ánh sáng tán xạ, khi thiết kế chuồng nuôi cần chú ý nên làm nửa sáng, nửa tối, tránh mưa tạt, gió lùa và nắng nóng, đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát, phải được mát về mùa hè, nếu mái che lợp lá, đảm bảo thông thoáng nhưng ít ánh sáng rọi trực tiếp vào chuồng tránh dúi bị mù mắt hoặc bị dính nước mưa dúi sẽ chết. Chuồng nuôi xây xong phải để một khoảng thời gian mới đem thả đề phòng dúi liếm phải nước xi măng . Bố trí làm chuồng ở khu yên tĩnh.

3. CÁCH CHỌN GIỐNG

     Muốn nuôi dúi sinh sản thì mua dúi nuôi của những chỗ đã nuôi. Không  nên mua dúi rừng vì tỉ lệ hao hụt bệnh tật và công nuôi dưỡng tốn kém nhiều. Đem dúi về cho nó quen với môi trường sống ít nhất 1 tháng. Dúi nó dạn với người nuôi và cách chăm sóc thì dúi mới sinh sản tốt. Hơn nữa dúi mới chuyển về chỗ mới sẽ sụt cân. Sau 1 tuần dúi mới cân bằng trở lại. Nếu mua dúi con (không cần phải dúi mới tách bầy, dúi khoảng 400g trở lên là tốt) thì về nhốt chung trong một ô chuồng. Như vậy dúi có cảm giác không xa lạ chỗ cũ. Cho dúi ăn có thể vuốt ve dúi được là tốt. Dúi nuôi tập thể mau lớn hơn. Nuôi cho dúi quen với môi trường rồi thì tiến hành phối giống.

Chọn những con có thân hình thon chắc, nhanh nhẹn, khỏe mạnh, các chi không khiếm khuyết, các núm vú bình thường đều nhau đối với Dúi cái. Nuôi tập thể cho giảm công chăm sóc, giảm công dọn dẹp chuồng trại và đỡ tốn diện tích chuồng nuôi. Hơn nữa, Dúi con tranh nhau ăn cũng lớn nhanh. Tuy nhiên, ta chỉ nên nuôi chung Dúi con khoảng 4–7 tháng tuổi rồi tách chúng ra nuôi riêng. Vì khoảng 8 tháng tuổi trở lên là Dúi cái có dấu hiệu động dục nhưng phải khoảng 12 tháng tuổi thì Dúi sinh sản mới tốt. Giai đoạn này chúng dễ cắn nhau vì tranh bạn tình hoặc chiếm vị thế con đầu đàn. Trong khi nuôi tập thể ta tiến hành lựa Dúi giống để nuôi, những Dúi quá mập hay gầy ốm thì để nuôi xuất bán Dúi thương phẩm. Khi nuôi ta theo dõi nếu Dúi sinh sản ít và thưa thì ta cũng không nên tiếc mà xuất bán Dúi thương phẩm.

          Chú ý: Hiện nay, nghề nuôi Dúi đang phát triển và được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên bên cạnh những người làm ăn chân chính, lợi dụng thời cơ có một số kẻ làm ăn trục lợi bằng cách thu gom Dúi rừng về rồi bán cho bà con làm giống. Để tránh bị lừa, đảm bảo có con giống tốt, đã thuần, dễ chăm sóc và phát triển tốt, xin đưa ra một số cách để mọi người phân biệt Dúi rừng và Dúi nuôi như sau:
          a. Đến trực tiếp cơ sở bán Dúi tận mắt nhìn chuồng trại, nếu chuồng mới xây thì chất liệu gạch, vữa còn mới chứng tỏ Dúi mới được nhập về, cơ sở đó không phải là người nuôi lâu năm và chắc chắn chưa có kinh nghiệm.
          b. Bảo Người bán Dúi tự tay bắt Dúi, nếu nuôi thuần thì Dúi để cho bắt mà ko cắn hay gầm gừ. Còn nếu người bán ko dám bắt hoặc dùng dụng cụ để bắt thì chắc chắn đó là Dúi rừng nhập về.
          c. Nhìn trên đầu con Dúi nếu có các vết thương thì là Dúi rừng, vì Dúi rừng mới nhập về sẽ cắn nhau gây vết thương, còn Dúi nuôi thì người lành lặn, không gầm gừ, không chầy sước.

Nên mua Dúi từ những cơ sở nuôi sinh sản, không nên tham rẻ mà mua phải những con giống không tốt, chưa thuần ảnh hưởng lớn đến kết quả chăn nuôi vì thực tế nếu mua Dúi rừng về thuần hóa ít nhất mất 1 năm mới thuần và tỷ lệ cắn nhau đến chết là rất lớn, hao hụt cao. Vì thực chất hiện nay Dúi rừng thường bán rẻ hơn Dúi nuôi, hơn nữa đến cơ sở nuôi dưỡng bà con sẽ được tư vấn chăm sóc, phòng bệnh bằng chính kinh nghiệm thực tế của người nuôi, độ an toàn cao hơn nhiều. Còn người buôn Dúi rừng thì không qua thực tế nuôi nên không thể tư vấn được.

         4.THỨC ĂN

    Dúi là loài gặm nhấm nên thức ăn của chúng chỉ nên dùng một số loại sau:

Cây họ nhà tre (Tre bánh tẻ, chít (bông lau), măng bát độ, tre, trúc, trẩy, bương, luồng, nứa, hóp…) không ăn lá, cây họ nhà mía (cỏ voi, cỏ ghi-lê, các loại mía… ) nó chỉ ăn phần thân cứng không ăn lá (đây là hai loại thức ăn hàng ngày bắt buộc phải có khi nuôi Dúi), các loại thức ăn này sẽ giúp dúi tiêu hóa tốt và mài bộ răng ngày nào cũng dài ra vài mi li mét của chúng. Ngoài ra Dúi còn ăn các loại hạt, củ, quả . Đối với các loại thực ăn tinh bột như ngô, khoai, sắn… chỉ nên cho dúi ăn một tháng tối đa hai đến ba lần, nếu cho ăn nhiều dúi sẽ đi ngoài, cũng không được cho dúi ăn cỏ voi vì chúng sẽ bị chết vì tắc ruột, (đây là phần thức ăn bổ sung cho Dúi trong quá trình mang thai và nuôi con, và trong quá trình nuôi thương phẩm).

Thức ăn của dúi phong phú và đa dạng, bao gồm tất cả các loại rau, củ, quả, rễ cây, mầm cây ngọt bùi đắng chát… thức ăn tinh hỗn hợp, thức ăn bổ sung khoáng, sinh tố…, thức ăn động vật gồm: côn trùng, ốc, giun đất...

Về khẩu phần thức ăn trung bình cho 1 con/ngày như sau:

- Dúi 2 - 3 tháng tuổi: 50 - 100 g rau, củ quả; 5 - 10 g thức ăn hỗn hợp và 5 - 10 g lúa, ngô, đậu các loại.

- Dúi 3 - 6 tháng tuổi: 100 - 250 g rau, củ, quả; 10 - 15 g thức ăn tổng hợp; 5 - 15 g thức ăn hạt thóc, đậu và 3 - 10 g khô dầu lạc, khô dầu dừa.

- Dúi 6 - 9 tháng tuổi: 250 - 350 g rau, củ, quả; 15 - 30 g thức ăn tổng hợp; 15 - 30 g thức ăn hạt các loại và 10 - 20 g khô dầu lạc, khô dầu dừa.

Có thể thay dầu dừa, dầu phộng bằng giun đất, côn trùng (kiến, mối, sâu, bọ...), thức ăn tinh hỗn hợp có thể dùng thức ăn viên dùng cho gà con, vịt con 1 tháng tuổi của các hãng chế biến thức ăn.

Ta có thể điều chỉnh lượng thức ăn bằng cách quan sát, nếu sau 12 giờ cho ăn thấy dúi ăn hết thì bổ sung thêm, ngược lại nếu thức ăn còn thừa nhiều thì giảm bớt những lần cho ăn sau. Khi cho ăn đủ thức ăn rau, củ, quả tươi thì dúi không cần uống nước hoặc uống ít nước. Thức ăn còn thừa sau 12 giờ, bị úa vàng, chua, mốc phải bỏ đi, đảm bảo cho dúi thức ăn tươi, xanh, sạch đề phòng bệnh tiêu chảy, dúi sẽ khỏe mạnh ít dịch bệnh…Dúi thường chịu rét tốt hơn chịu nóng, nếu nóng trên 35⁰C, cần có quạt thông gió cho thoáng mát. Riêng mía nếu cho ăn phải kiểm tra còn phải lấy ra không được để lại qua 12h dễ bị chua ẩm mốc dúi ăn vào sẽ bị đi ỉa. Cho ăn vào lúc chiều tối.

Ngoài ra, phân dúi trong chuồng không cần phải dọn, mùa đông phân sẽ giữa ấm cho dúi còn mùa hè phân có chức năng làm mát. Một tuần dọn chuồng 1 lần củng có thể 2,3 lần tùy theo chuồng to nhỏ. Củng không nên để nhiều quá dúi rất khôn nó sẽ đùn phân thành đống và trèo ra ngoài.

         5. PHỐI GIỐNG DÚI BỐ MẸ                                                                                               

      Bắt đầu được sinh ra và lớn lên khoảng 8 tháng tuổi trở lên là Dúi cái có dấu hiệu động dục. Kiểm tra Dúi cái động dục bằng cách xách đuôi con Dúi cái lên kiểm tra nếu thấy bộ phận sinh dục của nó có màu hơi hồng, đưa tay lên vuốt nhẹ thấy nó hơi lồi ra, có thể ướt bộ phận sinh duc là con cái có biểu hiện động dục.

Tiến hành gép đôi: chọn con đực Cho vào ô chứa dúi cái, con cái phải để nguyên trong chuồng ( nên chọn con đực có kích thước tương đương con cái hoặc to hơn một ít, nhanh nhẹn ) thả vào chuồng con cái và quan sát nếu thấy con đực và con cái quấn quýt với nhau thì để nguyên như vậy, nếu thấy con đực và con cái gằm ghè nhau thì thay con khác. Chú ý sau 2 đến 5 ngày (quan sát được), chúng đánh hơi và phát ra tiếng kêu ực ực, tiến hành quan sát con cái nếu thấy con cái có biểu hiện vú hơi căng, bộ phận sinh dục bắt đầu se lại thì con cái đã được đực. Nếu chưa quan sát quen thì tốt nhất để con đực và con cái ở với nhau trong vòng một tuần đến 10 ngày hoặc thấy con đực và con cái có biểu hiện gằm ghè nhau thì tách ra. Nếu được đực rồi mà không tách con đực ra thì chúng sẽ cắn nhau nhưng ở mức độ nhẹ. Dưỡng dúi đực 10 ngày rồi cho vào dúi cái khác. Không nên ham cho dúi cái nhiều dúi đực ít. Tỉ lệ 1 đực 2 cái là tốt. Vì ta có nhiều con đực sẽ chọn được giống tốt. Phải chọn dúi khác dòng để tránh trùng huyết

Chú ý: Chọn giống con bố mẹ to, lông mượt, khi ghép đôi con đực với con cái mà đã hợp nhau thì đánh dấu lại và lần giao phối sau nên sử dụng lại con đực. Mỗi con đực có thể quản lý được tối đa là 4 đến 5 con cái tuy nhiên điều này còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của người nuôi và chu kỳ sinh sản của các con cái. Vì vậy khi bắt đầu nuôi nên sử dụng một đực một cái, sau khi đã có kinh nghiệm thì tăng dần số con cái lên.

6. CHĂM SÓC DÚI MẸ MANG THAI VÀ SINH CON

     Dúi muốn sinh sản phải đảm bảo 2 điều: trọng lượng từ 1kg trở lên và đủ tháng tuổi. Dúi vẫn tiếp tục tăng trọng phát triển khoảng trọng lượng đến 2,5 -3 năm. Trọng lượng tối đa là 3kg.

Dúi sinh sản

Mỗi năm dúi đẻ 4 lứa, mỗi lứa 2-5 con, nuôi con rất giỏi, hao hụt ít. Sau khi con cái được đực thì chú ý chế độ cho ăn phải đủ tre, mía, và bổ xung thêm ngô hoặc khoai lang hoặc củ sắn. Nên cho dúi ăn đầy đủ và đúng khẩu phần trước, trong và sau khi sinh. Không nên cho ăn quá nhiều dúi cái béo quá sẽ ảnh hưởng đến sinh sản, khó đẻ…

Dúi mẹ gần sinh sản thì đầu vú bóp nhẹ sẽ có sữa tiếc ra.Dúi mẹ tự sinh và nuôi con, thường đẻ vào ban đêm. Khi nuôi các bạn bỏ lá cây, giấy vụn,cỏ khô rơm rạ để dúi nằm và làm ổ lúc sinh sản luôn. Các bạn tránh dọn chuồng vào 2 ngày đầu dúi vừa sinh sản và tránh bỏ thêm giấy báo, lá cây khô… để dúi làm thêm ổ. Không cho chó mèo đến gần nơi nuôi dúi, khách tham quan vào xem hay người vào thăm dúi đẻ sờ mó dúi con thì hạn chế tối đa nếu có hơi tay đến tối dúi mẹ sẽ ăn hết dúi con đây là nhược điểm lớn nhất khi nuôi dúi cần phải để ý. Sau 7–10 ngày sau thì người chăm sóc có thể thăm Dúi bình thường. Với người lạ, độ an toàn thì phải từ 10 ngày sau mới nên vào thăm Dúi.

     Dúi cái mang thai 45 ngày. Lúc mới ra đời dúi con không có lông và chưa mở mắt. Khoảng 15 ngày sau khi sinh dúi con mở mắt và vài tuần sau sẽ mọc lông. Dúi sinh sản và nuôi con sẽ ốm lại trọng lượng khoảng 1,2-1,5kg. Khi nuôi con khoảng 1 tháng trở lên hoặc  khi cảm thấy dúi con ăn theo mẹ thì tách dúi con ra và dưỡng dúi mẹ thì dúi sẽ mập lại, không nên để con ở lâu với mẹ vì con bú nhiều sẽ làm chết dúi mẹ. Nếu không phối giống thì vú dúi mẹ sẽ bị teo lại. Khi nào dúi mang bầu và sinh sản thì vú lại nở to. Chăm sóc đặc biệt cho dúi mẹ lúc gần sinh sản cũng như lúc tách bầy cho ăn đầy đủ lượng tinh bột. Dúi con mới tập ăn cũng bổ sung tinh bột đầy đủ. . Sau 01 tháng ở với mẹ, dúi con trưởng thành và bắt đầu ăn được thức ăn như tre, mía… tuy nhiên nên sử dụng loại tre bánh tẻ vì răng nó chưa khoẻ, lúc này nó tự sống độc lập, tách dúi con và nuôi chung đến 5,7 tháng thì tách ra từng con.

Sau khi tách con thì nên ngừng cho ăn một ngày và sau 3 đến 5 ngày thì kiểm tra và ghép đôi với Dúi đực.

           7. PHÒNG VÀ CHỮA BỆNH CHO DÚI

Để phòng bệnh cho dúi, chuồng trại phải đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát, tránh mưa tạt, gió lùa, nắng nóng và không cần ánh sáng trực tiếp... con dúi là động vật hoang dã, mới được thuần hóa, sức đề kháng rất mạnh nên ít dịch bệnh. Tuy nhiên, dúi vẫn bị một số bệnh thông thường như bệnh ký sinh trùng ngoài da, bệnh đường ruột…

* Bệnh ký sinh trùng ngoài da. Do ve, mò (1 loài ký sinh) cắn gây nên ghẻ lở, ta có thể dùng thuốc kháng sinh bôi hoặc dúi tự liếm cũng có thể khỏi. Để phòng bệnh, ta nên định kỳ vệ sinh sát trùng, tẩy uế chuồng trại và xung quanh 1 - 2 lần/tháng.

* Bệnh đường ruột. Thường do khẩu phần thức ăn cung cấp không đầy đủ thành phần và giá trị dinh dưỡng nên dúi có thể bị tiêu chảy, trong trường hợp đó, ta có thể dùng thuốc điều trị tiêu chảy hoặc bổ sung thêm thức ăn, nước uống đắng, chát như ổi xanh, cà rốt, rễ cau, rễ dừa... Để phòng bệnh tiêu chảy, không nên sử dụng các loại thức ăn hôi thối, ẩm mốc, khẩu phần thức ăn phải phong phú và đa dạng.

    * Bệnh đau mắt. Chữa bằng cách nhỏ thuốc vào mắt dùng thuốc nhỏ mắt của người màu vàng.vài lần là khỏi.

            8. NUÔI DÚI THÀNH PHẨM

Không khác nuôi dúi sinh sản nhưng thoải mái hơn về chuồng trại và thức ăn.

Dúi thành phẩm

Có thể nuôi chung trong một ô chuồng rộng nhưng phải lựa chọn những con cùng tháng tuổi cùng lứa với nhau tránh trường hợp chúng cắn nhau và phải bỏ những tấm bro ximang hay hang hốc nhân tạo để chúng ẩn nấu không chen chúc trèo lên nhau, nhìn thấy nhau là cắn nhau. Chuồng phải rào kín để tránh chó mèo (đôi khi cả rắn) tấn công Dúi, nhất là dúi con.

Thức ăn không hạn chế hết lại cho ăn trong quá trình nuôi phải để ý kiểm tra thấy con nào hay cắn nhau thì nên tách ra. Và chú ý dọn chuồng trại sạch sẽ. Chưa phát hiện dịch bệnh xảy ra trên Dúi khi nuôi. Tuy nhiên nếu cho ăn không đủ tre, mía, thì Dúi sẽ bị dài răng sinh ra cắn phá chuồng để mài răng và thiếu nước sẽ bị chết hoặc để Dúi cắn nhau không phát hiện chữa trị thì nó cũng rất dễ bị viêm nhiễm rồi chết.

      Nếu trời lạnh quá thì cứ vức rơm rạ vào dúi sẽ tự quấn ổ, nếu tời nóng thì có thể dùng thêm quạt hoặc lợp thêm lá.

Thịt Dúi nướng rơm

Trước khi bán thịt 30 - 40 ngày, vỗ béo cho dúi bằng cơm, tấm gạo, bắp xay 60 - 70% trộn với thức ăn đậm đặc hoặc thức ăn tinh hỗn hợp loại dùng cho gà con, vịt con 1 tháng tuổi 30 - 40%. Dúi tăng trọng rất nhanh và béo khỏe, có thể đạt 0,5 - 0,7 kg/tháng, bán được giá, cho hiệu quả kinh tế cao, nuôi đạt đến trọng lượng 2,5 – 3kg có thể đem bán thịt.

Thịt Dúi sào xả ớt

             
Thịt Dúi làm được rất nhiều món ăn ngon, thịt dúi rất mát và giàu đạm, rất tốt cho sức khỏe. 



 Nếu cần tư vấn mọi chi tiết xin liên hệ số điện thoại: 0914018833
                           Xin chân thành cảm ơn!